“Μέθη” ή Γενική αναισθησία;

«Μέθη» ή Γενική Αναισθησία;

Πολλές φορές ένα ζώο δεν μας επιτρέπει να διενεργήσουμε τις απαραίτητες εξετάσεις χωρίς να το καταστείλουμε φαρμακευτικά. Η φαρμακευτική καταστολή είναι απαραίτητη για κάποιες εξετάσεις όπως οι ακτινογραφίες, και η αξονική και μαγνητική τομογραφία. Μπορεί όμως να χρειαστεί να χορηγηθεί και σε πιο απλές εξετάσεις όταν το ζώο δεν επιδέχεται τους χειρισμούς από τον κτηνίατρο ή τον ιδιοκτήτη.

Το ερώτημα που βασανίζει τους ιδιοκτήτες των ζώων αλλά και συχνά τους κτηνιάτρους είναι το αν στο συγκεκριμένο ζώο είναι προτιμότερο να χορηγηθεί «μέθη» ή γενική αναισθησία. Η συντριπτική πλειοψηφία των ιδιοκτητών θεωρεί ως δεδομένο πως η «μέθη» είναι ασφαλέστερος τρόπος καταστολής από ότι η γενική αναισθησία. Κατά πόσο, όμως, αυτό είναι σωστό;

Τι είναι η “Μέθη”;

Η «μέθη» είναι ένας μη επιστημονικός όρος ο οποίος χρησιμοποιείται από μη ειδικούς για να περιγράψει μία κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής δεν έχει ολική απώλεια συνείδησης, αλλά είναι αρκετά ήρεμος και έχει μειωμένη αίσθηση του πόνου ώστε να μπορεί να δεχτεί τη διενέργεια μικροεπεμβάσεων. Η «μέθη» επιστημονικά ονομάζεται «επεμβατική ηρέμηση και αναλγησία» ενώ παλαιότερα ονομαζόταν «ενσυνείδητη ηρέμηση». Για τη διενέργεια της χειρουργικής ηρέμησης και αναλγησίας χορηγούνται ηρεμιστικά φάρμακα τα οποία σε μικρές δόσεις δεν καταστέλλουν ή καταστέλλουν ελάχιστα το καρδιαγγειακό σύστημα και φάρμακα που προκαλούν αναλγησία. Σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία αναισθησιολόγων (American Society of Anesthesiologists) η ηρέμηση που προκαλούν αυτά τα φάρμακα μπορεί να είναι ήπια (minimal sedation), μέτρια (moderate sedation) ή βαθιά (deep sedation) ανάλογα με τη δοσολογία και το συνδυασμό των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται. Η επεμβατική ηρέμηση είναι πολύ διαδεδομένη μέθοδος στους κλάδους της επείγουσας ιατρικής, ακτινολογίας, οδοντιατρικής και ενδοσκόπησης του γαστρεντερικού συστήματος. Στη συνείδηση των περισσοτέρων είναι συνδεδεμένη με μία ήπια ή μέτρια ηρέμηση αφού η βαθιά ηρέμηση σπάνια χρησιμοποιείται στον άνθρωπο.

Ποιό είδος ηρέμησης χρησιμοποιούμε συνήθως στα ζώα;

Αντίθετα, στα ζώα όταν θέλουμε να διενεργήσουμε ακτινογραφίες ή άλλες διαγνωστικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια των οποίων θέλουμε το ζώο να είναι πλήρως ακίνητο χρησιμοποιούμε πολλές φορές μεθόδους που προκαλούν βαθιά ηρέμηση. Αυτού του είδους η ηρέμηση, συνήθως, επιτυγχάνεται με φάρμακα τα οποία προκαλούν σημαντικού βαθμού καταστολή του καρδιαγγειακού συστήματος και άρα δεν παρέχει σε καμία περίπτωση την ασφάλεια που παρέχει η γνωστή το ευρή κοινό «μέθη».

Διαφορές της γενικής αναισθησίας

Αντίθετα, για τη χορήγηση ελαφριάς γενικής αναισθησίας (light/minimal anaesthesia) (Sury & Smith 2008) μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μικρή δόση φάρμακα τα οποία προκαλούν μικρότερη καταστολή του καρδιαγγειακού συστήματος ενώ ταυτόχρονα οι ζωτικές λειτουργίες του ζώου ελέγχονται με τη χρήση των monitors. Αν και κατά τη διάρκεια της γενικής αναισθησίας οι αντιδράσεις του οργανισμού σε συμβάντα όπως η υπόταση είναι περιορισμένες, ο γιατρός μπορεί να τα προλάβει ή να τα αντιμετωπίσει εν τη γενέσει τους, αν οι ζωτικές λειτουργίες του ζώου ελέγχονται. Αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει με τη βαθιά ηρέμηση καθώς ο έλεγχος των ζωτικών λειτουργιών είναι πολύ περιορισμένος. Επίσης, για τη διενέργεια γενικής αναισθησίας χορηγούνται φάρμακα με μικρή χρονική διάρκεια δράσης (μικρό χρόνο ημίσειας ζωής) και άρα είναι πολύ πιο εύκολο να μειώσουμε το βάθος της αναισθησίας χωρίς να διακόψουμε την εξέταση που θέλουμε να διενεργήσουμε. Αυτό είναι αδύνατο με τα περισσότερα φάρμακα που χορηγούνται για βαθιά ηρέμηση.

Συμπερασματικά

Για τους παραπάνω λόγους, ανάλογα με το περιστατικό και την εμπειρία του κτηνιάτρου, η γενική αναισθησία μπορεί να είναι ασφαλέστερη μέθοδος καταστολής από τη βαθιά ηρέμηση, την οποία πολλοί ιδιοκτήτες λανθασμένα ονομάζουν «μέθη» (Congdon 2015). Στην ιατρική του ανθρώπου φαίνεται πως οι αναισθησιολόγοι προτιμούν την ελαφριά αναισθησία από τη βαθιά ηρέμηση (Koh et al. 2001, Sheta 2010) καθώς η τελευταία μπορεί να συνοδεύεται από αρκετές επιπλοκές (Cote et al. 2000). Σε κάθε περίπτωση όμως η ασφάλεια του ασθενούς καθορίζεται περισσότερο από την εξειδίκευση του ατόμου που χορηγεί την καταστολή. Στα χέρια ενός αναισθησιολόγου όλες οι μέθοδοι μπορεί να είναι εξίσου ασφαλείς.

Βιβλιογραφία:

American Society of Anesthesiologists. Continuum of depth of sedation definition of general anesthesia and levels of sedation/analgesia. American Society of Anesthesiologists. Available from: www.asahq.org/~/media/sites/asahq/files/public/resources/standards-guidelines/continuum-of-depth-of-sedation-definition-of-general-anesthesia-and-levels-of-sedation-analgesia.pdf#search=%22continuum%22

Sury MR, Smith JH. Deep sedation and minimal anesthesia. Paediatr Anaesth. 2008; 18(1): 18-24 [PubMed]

Congdon MJ. Cardiovascular disease, sedation versus general anesthesia. In: Canine and Feline Anesthesia and Co-Existing Disease. Snyder BCL, Johnson R eds. 2015 John Wiley & Sons, Oxford, UK.

Koh JL, Black DD, Leatherman IK, Harrison RD, Schmitz ML. Experience with an anesthesiologist interventional model for endoscopy in a pediatric hospital. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2001;33:314–8. [PubMed]

Sheta AS. Procedural sedation analgesia. Saudi J Anaesth. 2010 4(1): 11-16. [PubMed]

Cote CJ, Karl HW, Notterman DA, Weinberg JA, McCloskey C. Adverse sedation events in pediatrics: Analysis of medications used for sedation. Pediatrics. 2000;106:633–44. [PubMed]

Tobias DJ, Leder M. A review of sedative agents, monitoring, and management of complications. Saudi J Anaesth. 2011; 5(4): 395-410. [PubMed]

Αναστασία Παπαστεφάνου, Κτηνίατρος PhD

Κτηνιατρική Αναισθησιολογία