Οι τρίχες δεν αναπτύσσονται συνεχώς αλλά σε κύκλους. Κάθε κύκλος αποτελείται από τη φάση της αναγένεσης (anagen) κατά τη διάρκεια της οποίας η τρίχα αναπτύσσεται και μία φάση ηρεμίας που ονομάζεται φάση τελογένεσης (telogen) στην οποία η τρίχα παραμένει στο θύλακα σαν νεκρός ιστός για να πέσει από το δέρμα στη φάση της εξωγένεσης (exogen). Επίσης, υπάρχει και μία μεταβατική περίοδος μεταξύ της φάσης αναγένεσης και τελογένεσης που ονομάζεται φάση καταγένεσης.

Ο κύκλος ζωής της τρίχας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως η φωτοπερίοδος (διάρκεια της ημέρας), η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η διατροφή, ορμόνες, η κατάσταση υγείας του ζώου, τα γονίδια και άλλοι παράγοντες οι οποίοι, προς το παρόν, είναι ελάχιστα κατανοητοί σε εμάς.

Η πτώση των τριχών και η αντικατάστασή τους με νέες δεν συμβαίνει ταυτόχρονα σε όλη την επιφάνεια του σώματος καθώς οι θύλακοι της τρίχας σε κάθε περιοχή βρίσκονται σε διαφορετική φάση της ζωής τους. Αν η αντικατάσταση των παλιών τριχών με νέες συνέβαινε ταυτόχρονα σε όλη την επιφάνεια του σώματος, τότε θα υπήρχαν περίοδοι που το ζώο δε θα είχε καθόλου τρίχωμα (καθώς όλες οι τρίχες θα έπεφταν ταυτόχρονα) και περίοδοι που θα είχε υπερβολικά πυκνό τρίχωμα.

Η ανάπτυξη της τρίχας επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από τη φωτοπερίοδο και σε μικρότερο βαθμό από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Σκύλοι που ζουν σε τροπικές περιοχές μπορεί να «χάνουν» μεγάλο αριθμό τριχών την άνοιξη και το φθινόπωρο καθώς η ανάπτυξη των τριχών είναι μέγιστη αυτές τις περιόδους (αυτό από πολλούς ονομάζεται «αλλαγή τριχώματος»). Για παράδειγμα, μέχρι και το 50% των θυλάκων της τρίχας μπορεί να βρίσκονται στη φάση της τελογένεσης το καλοκαίρι αλλά αυτό το ποσοστό να αυξηθεί στο 90% το χειμώνα. Παρόλα αυτά, ζώα τα οποία κατοικούν σε σπίτια μπορεί να εκδηλώνουν σταθερό ρυθμό απώλειας και αντικατάστασης τριχώματος όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Επειδή οι τρίχες αποτελούνται κυρίως από πρωτεΐνη, η διατροφή επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητά και την ποσότητά τους. Η φτωχή διατροφή μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα το τρίχωμα να είναι θαμπό, ξηρό και εύθραυστο.

Σε καταστάσεις στρες και σε ασθένειες, πολλοί θύλακοι τρίχας μπορεί να περάσουν ταυτόχρονα στη φάση της τελογένεσης. Σε αυτή τη φάση η τρίχα είναι πολύ εύκολο να αποσπαστεί από το δέρμα και να πέσει στο περιβάλλον. Η πτώση αυτών των τριχών συμβαίνει ταυτόχρονα με αποτέλεσμα το τρίχωμα να είναι αραιό ή να λείπει πλήρως από κάποιες περιοχές (αλωπεκία).

Αν το τρίχωμα του ζώου σας δεν είναι αραιό και φαίνεται κατά τα άλλα υγιές και η γενική κλινική κατάσταση του ζώου είναι καλή, τότε πιθανότατα η απώλεια του τριχώματος που παρατηρείτε είναι φυσιολογική. Η απώλεια των τριχών στο περιβάλλον μπορεί να μειωθεί αισθητά με το καλό και συχνό βούρτσισμα και με το σωστό πλύσιμο. Το βούρτσισμα πραγματοποιείται, συνήθως, πριν και μετά από το μπάνιο και για 15-30 λεπτά την εβδομάδα. Υπάρχουν αρκετά είδη βουρτσών στην αγορά για αυτόν το σκοπό.

Η συχνότητα του πλυσίματος διαφέρει για κάθε ζώο και καθορίζεται από την ποιότητα του τριχώματος. Πλένετε το ζώο σας τόσο συχνά όσο χρειάζεται για να διατηρείτε το τρίχωμά του υγιές. Κάποια ζώα δε χρειάζονται πλύσιμο και βούρτσισμα για πολλές εβδομάδες ενώ ζώα με δερματολογικά προβλήματα μπορεί να χρειάζονται πλύσιμο κάθε 1-2 εβδομάδες.

Σε κάθε περίπτωση το ζώο θα πρέπει να εξεταστεί από τον/την κτηνίατρό σας ή από κτηνίατρο με εξειδίκευση στη δερματολογία ώστε να διαπιστωθεί αν όντως η απώλεια τριχώματος που παρατηρείτε είναι φυσιολογική ή όχι.

Βιβλιογραφικές πηγές:

Miller, W.H., Griffin, C.E., Campbell, K.L. eds (2013) Muller and Kirk’s Small Animal Dermatology. Missouri: Elsevier.